ប្រជាពលរដ្ឋ មន្ត្រីរាជការ តែងតែរំពឹងថា កម្ពុជានឹងផ្លាស់មុខមាត់ថ្មី នៅក្រោយពេលមាននាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត។ ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះ កម្ពុជាហាក់បីដូចជាគ្មានអ្វីខុសប្លែកពីមុនឡើយ។
ផ្ទុយទៅវិញ កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនត្រឹមតែធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងសង្គមមានសេចក្ដីសុខនោះទេ គឺធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋស្ថិតនៅក្នុងភាពភ័យខ្លាច គ្មានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញដដែល។
តើមូលហេតុអ្វីបានជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋវិញបាន?
សិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានគឺជាសិទ្ធិដែលពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រួប មានតាំងពីកំណើត។ ថ្វីត្បិតតែសិទ្ធិសេរីភាពនេះ ត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញបែបនេះក្ដី តែការអនុវត្តជាក់ស្ដែង រដ្ឋាភិបាលមិនអនុញ្ញាតឲ្យពលរដ្ឋមានសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញនោះទេ។
សិទ្ធិសេរីភាពដែលរដ្ឋាភិបាលរឹតត្បិតនោះ មានដូចជា សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិជួបជុំ សិទ្ធិសារព័ត៌មាន សិទ្ធិចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយជាដើម។
សិទ្ធិសេរីភាពទាំងនេះ ត្រូវបានអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន បង្កើនការរឹតត្បិតតាំង ពីឆ្នាំ២០១៧ មក នៅក្រោយពីរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំជាងគេ គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ គិតចាប់ពីពេលនោះមក សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយត្រូវបានរបបឯកបក្សដកហូតសឹងបាត់បង់ទាំងស្រុងតែម្ដង។
លើសពីនេះទៀត សកម្មជនសង្គម បរិស្ថាន និងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង ក៏រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់ដែរ។ មកដល់ខែកក្កដា ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍ធំមួយសម្រាប់ប្រវត្តិសាស្ត្រនយោបាយនៅកម្ពុជា គឺការផ្ទេរអំណាចបន្តពូជ នៅក្រោយ ការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២៣ កក្កដាឆ្នាំ២០២៣។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពពិភពលោក (Freedom House) បានចេញរបាយការណ៍កាលពីពេលថ្មីៗ នេះថា អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន បានបំបិទសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសារព័ត៌មានដើម្បីសម្រេចមហិច្ឆតាផ្ទេរអំណាចឱ្យកូន។
អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពពិភពលោក (Freedom House) បានចេញរបាយការណ៍ ដែលមានចំណងជើងថា «អំណាចបែបគាបសង្កត់ នៃបញ្ញាសិប្បនិមិត្ត» (The Repressive Power of Artificial Intelligence)។ អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពពិភពលោករកឃើញថា នៅមុន និងអំឡុងពេលបោះឆ្នោត ក្រុមមេដឹកនាំកំពុងកាន់អំណាចជាច្រើន រួមទាំងមេដឹកនាំកម្ពុជាផង បានធ្វើឱ្យសេរីភាព នៃការបញ្ចេញមតិមួយភាគធំក្លាយជាបទឧក្រិដ្ឋ។ ការធ្វើដូច្នេះ ដើម្បីរាំងខ្ទប់ពលរដ្ឋមិនឲ្យចូលទៅអានគេហទំព័រព័ត៌មានឯករាជ្យ និងបានដាក់ការគ្រប់គ្រងផ្សេងទៀតលើលំហូរព័ត៌មាន ដើម្បីពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឱ្យពួកគេ។
អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពពិភពលោក គូសបញ្ជាក់ថា ក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅការបោះឆ្នោត នាខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ គឺតាមរយៈការបោះឆ្នោតនេះ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានរៀបចំផែនការផ្ទេរអំណាចទៅឱ្យកូនប្រុសរបស់លោក និងបែងចែកអំណាចទៅឲ្យកូនចៅរបស់មន្ត្រីចាស់ៗ ដែលជាបក្ខពួករបស់លោក។ លោកហ៊ុន សែន បានសម្រេចផែនការនេះ ដោយតម្រូវឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាបិទខ្ទប់ សិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ និង មិនឱ្យពលរដ្ឋចូលទៅអានព័ត៌មានវិទ្យុអាស៊ីសេរី និងវិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យជាដើម។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនហាក់មានក្ដីសង្ឃឹមថា កម្ពុជាមានមេដឹកនាំថ្មី ដែលជាក្រុមមនុស្សវ័យក្មេង ទោះបីជាមេដឹកនាំទាំងនោះ កើតចេញពីអតីតកូនៗ របស់មេដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាចក្ដី ក៏ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនហាក់មានក្ដីរំពឹងថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីអាចបន្ធូរបន្ថយស្ថានការណ៍នយោបាយ និងបើកសិទ្ធិសេរីភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីៗ មិនដូចការគិត និងការចង់បានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឡើយ។
រដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះ ហាក់គ្មានអ្វីផ្លាស់ប្ដូរឡើយ។ បញ្ហាជាច្រើននៅតែចាក់ស្រេះនៅក្នុងសង្គមដដែល ជាពិសេសបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាដើម។ ទោះជាសិទ្ធទាំងនេះ ត្រូវបានធានានៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ ក៏ប្រជាពលរដ្ឋគ្មានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិដោយសេរីនៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យក្លែងក្លាយនេះដែរ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិនោះ បានចែងអំពីសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន រួមមាន សិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះមុខច្បាប់ សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត សេរីភាពនិងសន្តិ សុខផ្ទាល់ខ្លួន សិទ្ធិបោះឆ្នោត និងឈរឲ្យគេបោះឆ្នោត សិទ្ធិចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងជីវភាពនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៌របស់ប្រទេសជាតិ សិទ្ធិធ្វើបាតុកម្ម និងកូដកម្មដោយសន្តិវិធី សិទ្ធិក្នុងការបង្កើតសមាគម និងគណបក្សនយោបាយ សិទ្ធិទទួល និងផ្ដល់ព័ត៌មាន និងសិទ្ធិជាច្រើនទៀត។
ទោះបីជារដ្ឋធម្មនុញ្ញបានបើកសិទ្ធិសេរីភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រួបបែបនេះក្ដី ក៏រដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះ ហាក់ធ្វើមិនដឹង មិនឮ ដោះស្រាយដដែល។ ជាពិសេស សិទ្ធិធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី សិទ្ធិចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ និងសិទ្ធិប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាដើម។
លើសនេះទៀត អ្វីដែលសាធារណជនសង្ឃឹមដែរនោះ គឺរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ អាចនឹងបើកឲ្យគណបក្សប្រឆាំងបានចូលរួមធ្វើសកម្មភាពនយោបាយបានពេញលេញវិញ។ ផ្ទុយទៅវិញគណបក្សភ្លើងទៀន ដែលគេមើលឃើញថា ជាគណបក្សប្រឆាំងតែមួយគត់នោះ ក៏ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលថ្មីបិទមិនឲ្យចូលរួមធ្វើនយោបាយវិញដែរ។
ជាក់ស្ដែងក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបដិសេធសំណើរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន ដែលបានស្នើសុំចេញលិខិតច្បាប់ដើម ដែលបានចុះបញ្ជីនៅក្រសួងមហាផ្ទៃជាដើម។
មកទល់ពេលនេះ គណបក្សភ្លើងទៀនមានសង្ឃឹមតិចណាស់ថា តើគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) នឹងអាចឲ្យគណបក្សប្រឆាំងនេះ ដាក់បេក្ខជនសម្រាប់ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាដែរ ឬយ៉ាងណានោះទេ។
តើហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលថ្មីដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះ មិនព្រមបើកសិទ្ធិឲ្យគណបក្សប្រឆាំង និងសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឡើងវិញ?
ពាក្យសេរីភាព និងសន្តិភាព ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាល ឪ (ហ៊ុន សែន) និង កូន (ហ៊ុន ម៉ាណែត) យកមកបិទបាំង ក្រោមរូបភាពប្រជាធិបតេយ្យក្លែងក្លាយ ដើម្បីបន្លំភ្នែកមហាជន។ បញ្ហានេះ លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានហៅប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន និង លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នេះថា ជាប្រជាធិបតេយ្យផ្នូរខ្មោច។
លោក សម រង្ស៊ី៖ «បញ្ហាពន្ធដារសូមពិនិត្យមើល បញ្ហាពន្ធដារហេតុអ្វីបានជាផ្ទុះ? យើងដូចជាមិនទាន់ធ្វើអីទេ ដូចជានិយាយច្រើន។ ឥឡូវនេះបញ្ហាដូចផ្ទុះហើយ គ្នាខំបោះឆ្នោតឲ្យ ខំបង្កើនពន្ធដារឯណាទៅវិញ។ យើងប្រញាប់និយាយពេកទេដឹង?»។
ជាសរុបសេចក្ដីទៅ រដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នឹងមិនបើកលំហសេរីភាព ជូនប្រជាពលរដ្ឋវិញ ដូចដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើយ។
មានទឡ្ហីករណ៍មួយចំនួន ដែលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពវិញនេះ ដូចជា លោក ហ៊ុន សែន នៅតែមានឥទ្ធិពលកាច់ចង្កូតរដ្ឋបាលដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដដែល។
ជាក់ស្ដែង ដូចជា ប្រជាពលរដ្ឋកំពុងពុះកញ្ជ្រោលប្រតិកម្មនិងការប្រមូលពន្ធកាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ដេកមិនលក់បក់មិនល្ហើយឡើយ។ លោក ហ៊ុន សែន ចេញមុខមកអាកាត់។ ហើយលោកបានចេញសារសំឡេងអន្តរាគមន៍ភ្លាមៗ ជាដើម៖ «»
លើសពីនេះទៀត ទាំងលោក ហ៊ុន សែន និង លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត តាមមើលទៅទំនងជា មិនទុកចិត្តខ្លួនឯង ក្នុងការបើកសិទ្ធិសេរីភាពវិញនេះ។ បញ្ហានេះទំនងជាឪពុក និងកូននេះ គិតថា ប្រសិនជាបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋនោះ នឹងធ្វើឲ្យរង្គោះរង្គើ ដល់អំណាចត្រកូលហ៊ុនជាមិនខាន។ ដោយសារតែពួកគេបានដឹងច្បាស់ថា កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់ត្រកូលហ៊ុននេះ បានសាងកំហុសជាច្រើន ជាពិសេស ធ្វើឲ្យពលរដ្ឋរងការឈឺចាប់ បាត់បង់ ដីធ្លី លំនៅឋាន ជាប់គុកច្រវាក់ បាញ់សម្លាប់ឥតត្រាប្រណីជាដើម។ ដូចជាករណីឃាតកបាញ់សម្លាប់លោក បណ្ឌិត កែម ឡី ជាឧទាហរណ៍ស្រាប់។
បញ្ហានេ ទំនងជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដឹងច្បាស់ថា បើសិនជាបើកលំហសេរីភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិសេរីភាពជួនគណបក្សនយោបាយប្រឆាំងនោះ ប្រហែលជាលោកមិនអាចដណ្ដើមជ័យជម្នះពីការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បានឡើយ។
ដោយសារតែបញ្ហានេះហើយ ទើបឪពុករបស់លោក គឺលោក ហ៊ុន សែន បានរៀបចំការបោះឆ្នោតកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងមក ទប់ស្កាត់គណបក្សប្រឆាំងជាមុនសិន ទើបលោករៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយគ្មានដៃគូប្រកួតប្រជែងប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។ ទីបំផុត លោក ហ៊ុន សែន បានទទួលជ័យជម្នះយ៉ាងត្រចះត្រចង់។ ក្រោយពីទទួលបានជ័យជម្នះនេះហើយ ទើបលោកហ៊ានលើកទង់ជ័យ ឬផ្ទេរអំណាចឲ្យកូនប្រុស គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដោយគ្មានឧបសគ្គអ្វីរាំងខ្ទប់អ្វីឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
From ព័ត៌មានថ្មីៗ | RFA
via_IFTTT
0 Comments